Vốn chủ sở hữu là gì? Phân biệt vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ

Vốn chủ sở hữu (VCSH) là một trong những yếu tố hình thành nên nguồn vốn của doanh nghiệp. Trong phân tích cơ bản chứng khoán, vốn chủ sở hữu là yếu tố giúp định giá giá trị của doanh nghiệp. Cùng tìm hiểu các vấn đề cơ bản về VCSH qua bài viết dưới đây.   

Vốn chủ sở hữu là gì?

Trong Luật doanh nghiệp hiện nay chưa có khái niệm cụ thể về vốn chủ sở hữu (Equity) của một doanh nghiệp. được hiểu là số vốn từ các chủ sở hữu mà doanh nghiệp không phải cam kết thanh toán. Nguồn vốn này thường do chủ doanh nghiệp và các nhà đầu tư góp vốn hoặc có thể được hình thành từ kết quả kinh doanh, vì vậy nguồn vốn này không phải là một khoản nợ. Một doanh nghiệp có thể có một hoặc nhiều chủ sở hữu vốn. Đây được xem như một trong những nguồn tài trợ thường xuyên cho doanh nghiệp. Trong trường hợp doanh nghiệp ngừng hoạt động hoặc phá sản, các khoản nợ của doanh nghiệp sẽ được ưu tiên trả trước, phần còn lại sẽ được chia đều cho các cổ đông theo tỷ lệ góp vốn của họ.

Cách tính VCSH

Công thức: 

VCSH = Tổng tài sản – Nợ phải trả

Trong đó:

• Tổng tài sản bao gồm tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn của doanh nghiệp:
  • Tài sản ngắn hạn là tiền gồm có: tiền gửi ngân hàng, tiền đang được luân chuyển, tiền mặt (tiền Việt Nam, ngoại tệ) và các khoản tương đương có giá trị như tiền (vàng, bạc, đá quý, kim khí quý)… 
  • Tài sản dài hạn bao gồm: các khoản đầu tư tài chính dài hạn, các khoản phải thu dài hạn, tài sản cố định, bất động sản đầu tư và các loại tài sản dài hạn khác…

• Nợ phải trả thường bao gồm các khoản như phải trả người bán, thuế và các khoản phải nộp Nhà nước, phải trả người lao động, phải trả nội bộ, vay và nợ thuê tài chính, nhận ký quỹ, ký cược, người mua ứng trước tiền hàng, phải trả phải nộp khác…

Ví dụ: 

Một công ty sản xuất có một khoản đầu tư chứng khoán ước tính là 8 tỷ đồng. Tổng giá trị thiết bị nhà máy là 5 tỷ đồng. Số hàng tồn kho và vật liệu hiện tại có giá trị là 3 tỷ đồng. Bên cạnh đó, các khoản phải thu của công ty sản xuất này là 2 tỷ đồng.

Hiện tại công ty đang nợ 4 tỷ đồng tiền vay để mua dụng cụ cho nhà máy, 300 triệu đồng tiền lương nhân viên, 3 tỷ đồng cho một nhà cung cấp bao bì cho hàng hóa.

của công ty được tính theo công thức như sau:

VCSH của công ty = (Tổng tài sản – Tổng nợ phải trả) = (8 + 5 + 3 + 2) – (4+ 0,3 + 3) = 18 – 7,3 = 10,7 tỷ đồng

Phân biệt VCSH và Vốn điều lệ

Theo Khoản 34 Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2020 “Vốn điều lệ là tổng giá trị tài sản do các thành viên công ty, chủ sở hữu công ty đã góp hoặc cam kết góp khi thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh; là tổng mệnh giá cổ phần đã bán hoặc được đăng ký mua khi thành lập công ty cổ phần.”

Những yếu tố tác động làm tăng – giảm VCSH

Theo thông tư 133 Bộ Tài chính thì các doanh nghiệp được hạch toán phần vốn chủ sở hữu tăng hay giảm trong các trường hợp sau:

VCSH giảm trong các trường hợp:

• Doanh nghiệp phải hoàn trả lại vốn góp cho đối tượng là chủ sở hữu vốn;
• Giá cổ phiếu khi phát hành thấp hơn mệnh giá;
• Doanh nghiệp chấm dứt hoạt động hay giải thể;
• Phải bù lỗ vào các hoạt động kinh doanh theo quy định các cấp thẩm quyền; 
• Khi các công ty cổ phần hủy bỏ cổ phiếu quỹ.

VCSH tăng trong các trường hợp:

• Chủ sở hữu góp thêm vốn vào doanh nghiệp
• Bổ sung thêm vốn từ lợi nhuận trong kinh doanh hay từ các quỹ thuộc vốn của chủ sở hữu của doanh nghiệp.
• Cổ phiếu phát hành cao hơn mệnh giá.
• Giá trị của các khoản tài trợ, quà biếu hay tặng trừ đi khoản thuế phải nộp là số dương đồng thời được các cấp thẩm quyền cho phép ghi tăng VCSH.

Vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ là hai khái niệm cơ bản nhất mà nhà đầu tư cần nắm được trong đầu tư chứng khoán. Trong bài tiếp theo Pinetree sẽ phân tích các sự tăng giảm VCSH của các công ty đại chúng.

Tổng hợp

Chứng khoán Pinetree miễn phí hoàn toàn phí giao dịch trọn đời và công cụ lãi suất Margin 9%/năm không kèm điều kiện. Đây là mức phí tốt nhất thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay.